Handig om te weten

Goed voorbereid op vakantie gaan is belangrijk voor een geslaagde vakantie. Daarom hebben we praktische reisinformatie en tips voor Havana op één pagina verzameld. Mocht de informatie op deze pagina om de één of andere reden niet (helemaal) correct zijn volgens u, laat het dan weten via e-mail. We streven er uiteraard naar om de info op deze pagina altijd zo up-to-date mogelijk te houden. Soms is er sprake van lokale afwijkingen.

Een goede reisgids over Havana of Cuba kan je vaak nog goede aanvullende informatie bieden. Let wel op dat de info actueel is. Informatie kan redelijk snel achterhaald of inaccuraat zijn. Als je over bepaalde zaken zekerheid wilt hebben kun je het beste vooraf contact opnemen met je accommodatie ter plaatse of je lokale reisagent.

Om naar Havana te reizen heb je een geldig paspoort nodig in combinatie met een toeristenkaart als je visumvrij naar Cuba reist. Deze Tarjeta del Turista kun je onder via de reisorganisatie kopen waar je je vakantie naar Havana geboekt hebt. Andere manieren zijn via het consulaat in Rotterdam, bij een ANWB-winkel of via één van de visumbureau’s die je tegenwoordig in Nederland kunt vinden. Het Tarjeta del Turista wordt ook vaak een Cuba visum genoemd door de aanbieders van de toeristenkaart. De prijzen kunnen door bemiddelingskosten uiteen lopen.

Als je via de Verenigde Staten naar Cuba reist dan heb je de duurdere roze toeristenkaart nodig. Deze is voor iedereen die via de VS naar Cuba vliegt, ongeacht welke nationaliteit je hebt.

Er gelden beperkingen voor zowel de invoer als de uitvoer van goederen. Naast de vrijwel standaardregels die voor vrijwel iedere reisbestemming gelden (geen wapens, geen drugs, geen beschermde dieren) zijn er nog een aantal beperkingen voor Cuba. Zo mag je geen binnenlandse valuta meenemen vanuit Cuba naar het buitenland, zijn er beperkingen wat betreft de invoer van geschenken en souvenirs en heb je voor sommige medicijnen een medische verklaring nodig. Zorg sowieso dat je een medisch paspoort bij je hebt en zorg in het geval van geneesmiddelen die onder de opiumwet vallen voor een gelegaliseerde Engelstalige medische verklaring.

De invoer van verse producten zoals groente, fruit en vlees zijn alleen toegestaan als je daar een officiële vergunning voor hebt. Obsceen en pornografisch materiaal mag je niet meenemen. Ook is alles wat als propaganda gezien kan worden ten strengste verboden. Denk hierbij aan publicaties, in wat voor vorm dan ook, die gericht zijn tegen Cuba, de revolutie of de leiders van Cuba.

In Havana zul je vooral te maken krijgen met het 110 volt stroomnetwerk met de bijbehorende Amerikaanse stopcontacten. In dat geval zul je adapters of zogenaamde wereldstekkers moeten gebruiken om je Europese apparatuur in te kunnen pluggen. Bij 110 volt duurt het langer om je telefoon, tablet of batterijen van bijvoorbeeld je fotocamera op te laden. Ook kunnen apparaten die veel stroom verbruiken, zoals bijvoorbeeld een föhn, minder goed of zelfs niet werken. In sommige gevallen is er (ook) 220 volt aanwezig in hotelkamers. Ook zie je soms hybride stopcontacten, waar zowel de Amerikaanse als de Europese stekkers (zonder de aardepin) in passen.

In Havana (en elders in Cuba) worden verschillende feestdagen, feesten en herdenkingen gevierd. Sommige feesten en feestdagen zijn landelijk, soms zijn ze lokaal. Hoewel Cuba hoofdzakelijk atheïstisch is, wordt er wel aan verschillende katholieke feestdagen gedaan. Zo zijn tijdens kerstmis veel Cubanen vanuit overheidswege vrij. De week vanaf kerstmis tot en met Nieuwjaarsdag kunnen banken, winkels, musea en verschillende instellingen dicht zijn. Ook restaurants en attracties hebben vaak aangepaste openingsdagen of openingstijden.

Dit zijn de officiële feestdagen en herdenkingen in Havana:

1 januari – Nieuwjaarsdag
28 januari – geboortedag dan José Marti
19 april – viering van de overwinning in de Varkensbaai
1 mei – Dag van de Arbeid
26/27 juli – herdenking van de bestorming van de Moncadakazerne
8 oktober – herdenking van de door van Che Guevara
10 oktober – herdenking van het begin van de onafhankelijkheidsoorlog
2 december – herdenking van de landing van de Granma
25 december – kerstmis
31 december – Oudejaarsavond

Officieel is het voor Cubanen verboden om fooien aan te nemen van buitenlandse toeristen. In de praktijk gebeurt dit wel veelvuldig. Sterker nog: voor Cubanen zijn het vooral de fooien die het aantrekkelijk maakt om een baan te vinden waarbij je veel met toeristen te maken krijgt, bijvoorbeeld in de horeca, in hotels, als gids of als taxichauffeur. Het systeem met twee verschillende valuta (lokale Pesos voor de lokale bevolking en Convertible Pesos voor de toeristen) zorgt ervoor dat dit dé manier is voor lokale mensen om aan de gewilde CUC (Convertible Pesos) te komen. Met deze toeristenvaluta kunnen ze goederen en diensten kopen die anders voor Cubanen vrijwel onbereikbaar zijn.

Hoeveel fooi geef je dan? Voor Cuba zijn er geen vaste of verplichte bedragen wat betreft de fooien. Wel zijn er richtlijnen die het je gemakkelijker maken om te bepalen wie je fooi geeft en hoeveel dat is. Kamermeisjes geef je ongeveer 1 CUC per kamer per dag. Word je geholpen met je reisbagage? Geef dan ongeveer 1 CUC per koffer of tas. In de horeca moet je een fooi van 5 tot 10 procent als richtlijn aanhouden. Bij een laag bedrag mag je natuurlijk wel iets meer geven. Gidsen geef je 1 tot 5 CUC per persoon per dag of trip. Muzikanten en dansgroepen geef je 1 tot 2 CUC, zeker als je ze wilt fotograferen.

Wie denkt dat Cuba een armoedig land is waar je als rijke toerist voor spotprijsjes kunt winkelen, eten, drinken en overnachten die heeft het mis. In Cuba wordt gewerkt met twee verschillende soorten binnenlandse valuta: de CUC (Convertible Peso) voor toeristen en de CUP (Cubaanse Peso) voor de lokale bevolking. Hierdoor krijg je twee economieën binnen één land. Waar toeristen komen daar betaal je met de CUC en zijn de prijzen hoog. Waar locals winkelen en eten daar betaal je met de CUP en daar is het veel goedkoper. De intentie is om deze twee circuits gescheiden te houden, maar dat is vrij lastig. Mensen die in het toerisme werkzaam zijn die krijgen ook te maken met CUC, bijvoorbeeld in de vorm van fooien. Met deze valuta kunnen deze Cubanen ook toegang krijgen tot goederen die anders alleen voor toeristen bestemd zijn. Andersom kunnen toeristen met CUP goedkoop spullen kopen op markten die voor locals bedoeld zijn.

Om in Cuba te kunnen betalen moet je voldoende euro’s meenemen. Die kun je ter plaatse omwisselen voor CUC (Convertible Peso). Doe dat bij voorkeur bij banken, want daar krijg je een betere wisselkoers dan bij de hotels. Amerikaanse dollars worden op Cuba niet geaccepteerd, dus daar heb je niets aan op Cuba. Op sommige plekken accepteren ze wel euro’s in plaats van lokaal geld. Geld opnemen via geldautomaten kan alleen met de bekende creditcards mits deze niet door een Amerikaanse bank uitgegeven zijn. Met je American Express kun je in Cuba niets beginnen, bijvoorbeeld. Het aantal geldautomaten in Havana is vrij beperkt en met een normale bankpas kun je geen geld opnemen.

Het handigste is om direct geld te wisselen na aankomst op de luchthaven van Havana. Zodra je via de hoofduitgang van Terminal 3 naar buiten loopt zit er rechts om de hoek een wisselkantoor. Reken wel op een rij met wachtende mensen, zeker als er net een groot vliegtuig uit Europa geland is.

Wie gewend is om altijd en overal online te kunnen zijn die zal zich in Havana duidelijk aan moeten passen. Internet via het mobiele netwerk is zeer duur en vaak van matige kwaliteit. Gratis wifi zul je in Havana tevergeefs zoeken en het aantal plekken waar draadloos internet via wifi beschikbaar is, is vrij beperkt. In grotere hotels en op belangrijke pleinen en parken in Havana zijn openbare wifi hotspots te vinden waar je online kunt. Om het internet op te kunnen gaan moet je prepaid kraskaarten kopen. Met zo’n kaartje kun je in totaal 1 uur online gaan. Dat hoeft niet in één keer. Je mag je tegoed binnen een periode van dertig dagen nadat je de eerste keer online gegaan bent opmaken.

De officiële prijs van deze door Etecsa (het Cubaanse telecombedrijf) uitgegeven kaartjes is 1 CUC. Op veel plekken worden ze echter duurder (meestal 2 CUC per kaartje) verkocht. Er zijn ook hotels die aan koppelverkoop doen: je kunt dan alleen maar een kaartje kopen als je ook een drankje bestelt. Pas op met het aanschaffen van internetkraskaarten op straat. Er zijn inmiddels volop valse kraskaarten in Havana te koop. Zonde van je geld als je hier in trapt, ook al is het bedrag niet zo hoog.

De snelheid van het internet varieert heel erg per locatie en tijdstip. Op drukkere tijdstippen moet je het internet met meer mensen delen, wat resulteert in lagere snelheden. Videobestanden bekijken of videobellen is daarom niet altijd goed mogelijk. Zelden worden wifi-hotspots aangeduid met bordjes. Je herkent de plekken waar wifi beschikbaar is al heel snel door de mensen die vaak in vrij grote aantallen naar hun schermpjes van hun mobiele telefoons zitten te staren.

Het leidingwater is in Havana niet betrouwbaar genoeg om het te gebruiken als drinkwater. Je kunt daarom beter gebruik maken van flessen mineraalwater die in Havana prima te verkrijgen zijn. Gebruik ook mineraalwater voor het tanden poetsen, voor het schoonmaken van wondjes en om eventueel contactlenzen te reinigen. IJsblokjes in drankjes worden normaliter gemaakt van gezuiverd water. Wie echter het zekere voor het onzekere wil nemen die laat ijsblokjes achterwege. Ook de kannen water die in hotels bij de buffetten staan zouden veilig moeten zijn. Ook hier is geen garantie.

Om naar Cuba te mogen reizen is een reisverzekering met dekking van de medische kosten verplicht. Je moet dit bij aankomst in Havana zelfs aan kunnen tonen. Een voorwaarde is dat de verzekeringsmaatschappij waar je reisverzekering loopt erkend moet zijn door de Cubaanse overheid. Voor zover bij ons bekend zijn dat in het geval van Nederland ANWB, Allianz Global Assistance, Eurocross, Ohra, SAS Alarm Service en SOS International. De kans is overigens vrij groot dat jouw verzekeraar er niet tussen staat, maar dat ze samenwerken met één van deze alarmcentrales. Controleer daarom bij jouw reisverzekeraar of ze erkend zijn door de Cubaanse overheid en vraag indien mogelijk om een Engelstalige en/of Spaanstalige verklaring die aantoont dat je bij een erkende verzekeraar verzekerd bent. Hierop moeten alle deelnemers aan de reis vermeld staan.

Wil je naar Havana reizen en heb je een lichamelijke beperking waardoor je afhankelijk bent van een rolstoel, een scootmobiel of een rollator? Weet dan dat dit soort materialen in Havana amper of niet beschikbaar is en dat er weinig plekken zijn die aangepast zijn op rolstoelen of scootmobiels.

De officiële taal en spreektaal in Havana is Spaans. Het is de Latijns-Amerikaanse versie van Spaans waarbij de vocabulaire soms wat afwijkt van het in Spanje gesproken Spaans. Ook merk je dat bepaalde letters of lettercombinaties anders uitgesproken worden. Zo wordt de de letter ‘v’ vaak uitgesproken als een voorzichtig uitgesproken ‘b’.

Hoewel er steeds meer Cubanen zijn die redelijk Engels spreken, zul je ook zeker te maken krijgen met mensen die de Engelse taal niet machtig zijn. Het is daarom wel handig als je wat Spaans spreekt of in ieder geval begrijpt. Spreek je helemaal geen Spaans dan is het meenemen van een vertaalgidsje of het gebruiken van een vertaalapp zeker aan te raden.

Bellen vanuit Havana naar andere landen is vrijwel altijd duur. Het maakt hierbij niet veel uit of je de hoge roamingkosten betaalt als je met je mobiele telefoon belt, of je vanuit een hotel belt of dat je een openbare telefoon gebruikt in combinatie met een telefoonkaart (tarjeta propia). Reken op bedragen van tenminste enkele euro’s per minuut. Vaak is SMS’en goedkoper, mits je het natuurlijk beperkt tot enkele berichten en geen complete gesprekken via SMS gaat voeren.

Ga je naar een toilet in een restaurant of bar? In veel gevallen wordt er dan van je verwacht dat je betaalt. De prijzen liggen zo rond de CUC 0,50 tot 1,00. Als je betaalt krijg je WC-papier (of iets dat als toiletpapier dienstdoet). Op de toiletten zelf zoek je vaak tevergeefs naar toiletpapier. Toiletpapier moet je in Cuba overigens niet in de toiletpot gooien. De leidingen zijn daar vrijwel nooit op berekend, waardoor er een grote kans op verstopping bestaat. Dit geldt ook voor het toilet in je eventuele hotelkamer. Je dient je gebruikte toiletpapier daarom in de aanwezige emmertjes of prullenbakjes te deponeren.

Het is een goed gebruik om je handen te wassen na het toiletbezoek. Een kraan met stromend water is er bijna altijd wel. Daar blijft het vaak wel bij. Er is een redelijke kans dat er geen zeep en/of geen mogelijkheid is om je handen te drogen.

Op het moment dat je in Cuba arriveert krijg je te maken met een tijdsverschil van zes uur. In Havana is het zes uur vroeger dan in Nederland of België. Ook in Cuba hanteert men zomertijd en wintertijd. Het tijdsverschil geldt dus bijna het hele jaar. We moeten het week ‘bijna’ wel gebruiken in deze zin. In Cuba hanteert men licht afwijkende data waarop men overschakelt van zomer- naar wintertijd of andersom. Dat zorgt ervoor dat het tijdsverschil gedurende twee keer één of twee weken per jaar een uur afwijkt van het gangbare tijdsverschil.

Door het tijdsverschil kun je te maken krijgen met een jetlag. Die is huiswaarts vaak heftiger dan na aankomst in Havana. Probeer jezelf zo snel mogelijk in het normale dagritme ter plaatse te krijgen om de effecten van de jetlag te beperken.

Havana is een relatief veilige stad. Als toerist kun je je vrij bewegen in Havana zonder je erg onveilig te hoeven voelen. Dat betekent natuurlijk niet dat er helemaal geen risico’s zijn. De tropische omstandigheden, de natuur, de armoede en de hygiënische omstandigheden zorgen voor uiteenlopende risico’s. We hebben er een aantal op een rijtje gezet:
• Armoede en ook het karakter van sommige mensen zorgt ervoor dat er ook in Havana diefstal voorkomt. De kans hierop is kleiner dan in veel omringende landen. Echter is het vaak de gelegenheid die de dief maakt, dus is het zaak om het zo onaantrekkelijk mogelijk te maken voor potentiële dieven. Laat daarom geen waardevolle spullen achter in je hotelkamer, tenzij dat je ze in een degelijke kluis op kunt bergen. Pas op met het zichtbaar dragen van dure camera’s, smartphones en sieraden op straat. Bied geen mogelijkheid om je zakken te rollen en verspreid je geld zoveel mogelijk op voor dieven lastig bereikbare plekken.
• De zon is in Havana aanzienlijk sterker dan in Nederland. Zelfs in de winter heb je al veel kans op verbranding van de huid als je jezelf onvoldoende beschermd tegen de zon.
• Drink veel water! Je merkt het soms niet, maar door transpireren verlies je veel vocht. Voldoende water drinken is daarom een absolute must.
• Van juni tot begin december is er een geringe kans dat je te maken krijgt met een orkaan. Houd daarom het lokale nieuws in de gaten en volg de instructies van de overheid op als er sprake is van orkaandreiging.
• Medicijnen zijn niet altijd beschikbaar. Zorg daarom voor een goed gevulde reis-EHBO en neem in ieder geval de nodige voorgeschreven medicijnen mee. Vergeet ook niet om een Engelstalige medicijnenverklaring mee te nemen.
• Check of je vaccinaties helemaal up-to-date zijn voor een reis naar Cuba. Doe dat tijdig, zodat je optimaal gevaccineerd naar Cuba kunt vertrekken. Inentingen tegen Hepatitis A en DTP (Difterie, Tetanus en Polio) worden aanbevolen voor Cuba. Reis je vanuit een land waar hepatitis A voorkomt dan is de vaccinatie zelfs verplicht om Cuba binnen te mogen. Ook vaccinaties tegen buikfytus (zeker als je minstens een paar maanden naar Cuba reist) en rabiës kunnen handig zijn. Voor meer info verwijzen we graag naar de GGD of het Havenziekenhuis. Zij kunnen advies op maat geven op basis van de actuele situatie in Cuba en de persoonlijke omstandigheden van de reizigers.